Filiz Aygündüz

İlk izlediğim Ömer Kavur filmi 1987 yılında çektiği “Anayurt Oteli”ydi. Lise sondaydım. Adını koyamadığım, pek de tanımadığım farklı bir hüzün. 16 yaş için fazla. Ama yine adını koyamadığım hatta hiç tanımadığım tuhaf da bir umut vermişti. İzlediğim, romanını aratmayacak güzellikte ilk edebiyat uyarlamasıydı sinemaya. Sonraki yıllar ve yaşlarda yine izledim “Anayurt Oteli”ni. “Gizli Yüz”ü, “Amansız Yol”u, “Ah Güzel İstanbul”u ve diğer tüm Kavur filmlerini. Yol hikâyeleri, insanların iç dünya dökümleri, arayış, huzursuzluk, zaman, iletişimsizlik. Ama ille de hüzün. İmza teması gibi. Üstelik diyor ki Kavur: “Hüzün korkunç bir hastalık gibi; boynunu bükersen seni yer bitirir”.  

İyi de neden ondan vazgeçmiyor? Biraz fikrim vardı ama itiraf etmeliyim ki, bunun ve Ömer Kavur’la ilgili kafamdaki diğer tüm soruların cevabını henüz 29 yaşındaki genç bir yönetmenin, Fırat Özeler’in dünya prömiyeri 52. Rotterdam Uluslararası Film

Yıl 1803. Almanya’nın Bavyera yöresindeki Benediktbeuern manastırında, bugünlere uzanacak bir başyapıta kaynaklık edecek bir keşif yapılıyor. Johann Christoph von Aretin isimli kütüphaneci Latince bir el yazması buluyor. Metinler 11-12. YY’lara ait. Dönemin Fransa, Almanya, İtalya ve İngiltere üniversitelerinde felsefe ve ilahiyat eğitimi alan gezgin öğrencilerin yazdığı metinler bunlar. Derlenip kayda geçiriliyorlar. Lirik şiirlerden oluşan 112 sayfalık bir metin çıkıyor ortaya. Alman filolog ve editör Johann Andreas bu el yazmalarını “Carmina Burana – Beuern Şiirleri, Şarkıları” adıyla 1847 yılında yayımlıyor.

Aradan neredeyse bir yüzyıl geçiyor. 1937’de dönemin egemen müzik anlayışına kafa tutan, müzikte tiyatroyu halkla buluşturmayı ve onlara benimsetmeyi hedefleyen Alman besteci Carl Orff, metnin bir bölümünü besteliyor. Ve böylelikle klasik müziğin başyapıtlarından birine imza atıyor: “Carmina Burana”.

Tür olarak opera ve bale arasında konumlandırılan, ‘sahne kantatı’ olarak anılan bu eserde müzik,

Bebeğin ilk nesnesi anne memesidir. Kurduğu ilk ilişki de annesiyle olan. Bu ilişkiye bilinçdışı yüklediği anlam hayatı boyunca yaşayacağı tüm ilişkilerde, toplumsal rollerde, aldığı kararlarda etkili olur. Eğer bebek kızsa, anne aynı zamanda rakiptir. Ortak fizyolojik özellikleri, bu ilişkiyi çatışmalı hâle getirir. Hangi kadın az ya da çok annesiyle çatışmamıştır ki?  

Onlardan biri de 2016 yılında intihar eden Fransız yazar, oyuncu ve fotoğrafçı Carole Achache. Annesi Monique Lange. Fransa’nın önemli yazarlarından biri. Gallimard’da editörlük yapmış, Sartre ve Simone de Beauvoir’ın kurdukları Les Temps Modernes dergisinin yazarlarından. Birçok filmde senarist olarak yer almış. Yakın arkadaşları Marguerite Duras, Jean Genet, Violette Leduc… İlk evliliğini Jean-Jacques Salomon ile ikincisini Juan Goytisolo’yla yapıyor. Vaftiz babası William Faulkner olan Carole Achache böyle bir ortama doğuyor.  

Bu kültürel zenginliğin içinde, rakibiyle boy ölçüştürmesi, onu geçmesi, kendi varoluşunu kurgulaması ne kadar zor! Ama

Serin bir nisan akşamı. Wolkswagen Arena tıklım tıklım dolu. Ata Demirer Gazinosu’na gelmişiz, hayattan üç eğlenceli saat çalıp döneceğiz evlerimize. Kararlıyız. Değil mi ki sonrası iş, güç, çoluk çocuk, trafik, geçim, vs.; aynı hayatın dayattığı bilumum sıkıntı. Günahı boynumuza.  

Saat 21.00’e doğru salona giriyoruz. ‘60, ‘70’lerin assolistle rekabet edercesine şık giyinen gazino müşterisi değiliz malum. Zaten hava da üşütüyor. Montlar, kabanlar içinde ışıl ışıl sahneye bakıyoruz. Bu gazinonun mönüsü özel. Cennet taamı kahkahalar. Nasıl açız ama, servis başlasa artık.  

Önce Taşkın Sabah yönetimindeki saz heyeti yerlerini alıyor. Zeki Müren’in getirdiği ‘tek tip kıyafet’ zorunluluğuna uygun, siyahlar içindeler, şık mı şık… Bir T sahnemiz eksik ama o kadar kusur(!) derken kırmızı kadife ceket, beyaz gömlek ve siyah pantolondan mürekkep kostümüyle Ata Demirer beliriveriyor karşımızda. “Bu kıyafetle kendimi sünnetten kaçmış çocuk gibi

Edebiyat tarihinin en yıkıcı aşklarından biri hiç şüphesiz İngeborg Bachmann ve Max Frisch arasında geçer. Almanca edebiyatın iki büyük yazarı, 1958 yılında Paris’te Fricsch’in yazdığı bir oyunun prömiyerinde tanışırlar. Kısa sürede birlikte olmaya karar verirler. Dört buçuk yıl sürer bu ilişki. Bachmann, bu beraberlikten çıkardığı sonucu tek romanı “Malina”da şöyle ifade eder: “Faşizm, kadın ve erkek arasındaki ilişkide başlar”.  

Roma’yı evi kabul etmiş olan Bachmann, aşkı uğruna Zürih’e taşınır. Görünürde mükemmel bir çift. İkisi de yazıyor. Aynı dili konuşuyor. Aralarında olağanüstü bir tutku var. Fakat beklediği gibi olmaz. İlişki ilerledikçe karşısında son derece bencil, kıskanç, aksi, ‘kanını emen’, ışıltısından rahatsız olan bir adam bulur. Ne var ki artık geçtir. “Kalıcı bir şey yaşamak istiyordum” diye açıklamaya çalıştığı, aslında kendisinin de tam adını koyamadığı bir bağımlılık hikâyesinin kahramanı olmuştur. Güvenli bir alan arayan

Adı Ana Magdelena. 46 yaşında. 27 yıldır devam eden mutlu bir evliliği var. Kocası yakışıklı, anlayışlı, hoş bir adam. Belediye Konservatuvarı’nın müdürü. Çok iyi dans ediyor, çok iyi fıkra anlatıyor. Yatakta karısı kitap okurken “Cosi Fan Tutti” operasının partisyonunu söyleyen bir adam. Eğlenceli, hayat dolu biri. Kızı rahibe olma yolunda. Bu duruma canı biraz sıkkın. Oğlu da iyi bir müzisyen olacak. Dışarıdan bakıldığında ideale yakın bir aile tablosu. Esasen Ana Magdelena da böyle düşünüyor. Annesinin ölümünden bu yana her yıl gerçekleştirdiği bir rutini var. Annesinin ağustos ayındaki ölüm yıl dönümünde Karayipler’deki mezarını ziyaret edip otları temizledikten sonra, bir demet kuzgunkılıcı bırakıyor. Bizim glayöl olarak bildiğimiz zarif çiçek. Sonrasında da göl kıyısında bir otelde bir gece geçirip feribotla evine dönüyor.

Ana Magdelena edebiyat fakültesini yarıda bırakmış. Ama okumaktan hiç vazgeçmemiş. Her zaman çantasında bir kitap var. Mezarlık dönüşü de oteldeki

Çocukluğumun tek kanallı TV dönemlerinde en büyük mutluluklarımdan biri de akşamları ailece izlediğimiz Kemal Sunal filmleriydi. Annem, babam, babaannem, kız kardeşlerim... Çocuk kahkahalarımızla çınlayan ev. Ama en çok da babamın kahkahası. Babam filmlerini izlerken “Bir kahkaha bir dilim pirzoladan daha sağlıklıdır” derdi. Ne demek istediğini hastalıklar sayesinde tecrübe edecektik. Bilmiyorduk, sadece gülüyorduk.

Son 25 yılımız, beyin kanaması, hidrosefali, demans çizgisinde doktorlar, hastaneler, fizyoterapistlerle geçti. Babam, kanama geçirdiği günlerde bizi tanımazken, Kemal Sunal fimlerine felçli yarım kahkahalar atıyordu. Hidrosefali dönemlerinde, ameliyat öncesi, beyindeki sıvı birikmesi nedeniyle zihni melekeleri çok zayıflamışken bile onu en çok Kemal Sunal güldürüyordu. Orta derece bir demansla yaşadığı bugünlerde durum yine aynı. Arada da “Bu filmi 50 kez izlemişimdir” diyor. Ve hâlâ gülüyor. Şaka yapacağı zaman “Mesela yani...” demekten hiç vazgeçmedi.

O

“Bu aralar, şarkılarından çok siyaset konuşuyor Ahmet Kaya. Bir söyleşi yapalım, bize de konuşsun” dedi kültür sanat dergisi Negatif’in genel yayın yönetmeni Duygu Asena. ‘90’ların ortaları. 1999’da Türkiye’nin utanç gecelerinden birinde Kürtçe şarkı söyleyip, klibini yapacağım dedi diye üzerine çatal bıçakların fırlatılıp, küfürlerin yağdığı MGD’nin ödül töreninden birkaç yıl önce. Söyleşiye ben talip oldum. 23-24 yaşlarındayım, artık nasıl bir cesaretse… Öğlene kadar liselerde matematik dersi verdiğim, öğleden sonraları gazetecilik yaptığım yıllar.

Levent’te bir evi vardı. Fotomuhabirle sözleşip söyleşi günü o eve gittim. 60’larındaki fotomuhabir, yarım saat geç geldi. Gelir gelmez de fotoğraf çekimi yapmak istedi. “Bölmesek” dedim. “Evim çok yakın, çekip gideyim ben” diye ısrar etti. Kaya girdi devreye “Söyleşiden sonra bahçeye çıkarız, orada çekersin” dedi. Tam